WITTE HERDER BIBLIOTHEEK OF KIMBERLY’S PRIDE
Makoy Fintan - foto Bonieke Bouman
Elleboogdysplasie
Highlights
Ziekte en Gezondheid
Aansluitend
op
de
bevindingen
rondom
heupdysplasie
((HD)
komen
we
bij
een
2e
erfelijke
afwijking
die
ook
op
de
Zwitserse
Witte
Herder
van
toepassing
is,
namelijk
elleboogdysplasie
(ED).
ook
bij
ED
speelt
de
erfelijke
factor
een
rol,
hoogst
waarschijnlijk
polygenetisch;
ook
bij
het
‘al
of
niet’
ontwikkelen
van
ED
zijn
de
invloeden
van
voeding
en
beweging
van
groot
belang.
Volgens
de
laatste
onderzoeken
en
bevindingen
speelt
de
milieufactor
een
bijzonder
grote
rol
in
de
ontwikkeling
en
de
ernst
daarvan
van
ED
bij
de
jonge
hond,
veel
groter
dan
aanvankelijk
werd
gedacht.
Ook
hier
zijn
goede
voeding
en
beweging
belangrijk
als
het
gaat
om
de
hond
vrij
te
houden
van
het
ontwikkelen
van
de
aandoening,
ook
als
hij
de
erfelijke
aanleg
heeft meegekregen.
Uiteraard
is
het
niet
de
bedoeling
om
alle
blaam
te
werpen
op
milieu,
maar
wel
is
er
de
noodzaak
om
nieuwe
pup
eigenaren
te
doordringen
van
het
belang
de
pup
optimaal
uit
te
laten
groeien
met
de
juiste
voeding
en
de
juiste
beweging.
Onderzoek
heeft
uitgewezen
dat
de
omgeving
zoals
voedsel
en
beweging,
net
als
bij
heupdysplasie,
van
groot
belang
is
voor
het
ontwikkelen
van
ED
of
de
ernst
ervan.
Een
(te)
snelle
groei
en
verkeerde
beweging
–
overbelasting
-
zou
het
risico
om
ED
te
ontwikkelen
vergroten.
Ook
is
door
onderzoek
duidelijk
geworden
dat
bij
ouders
met
ED
de
pups
een
groter
risico
hebben
om
zelf
ED
te
ontwikkelen.
ED
wordt
tegenwoordig
gezien
als
één
van
de
meest
voorkomende
orthopedische
problemen
bij
grote
en
middelgrote
rassen.
In
feite
is
het
een
groeistoornis
die
op
jonge
leeftijd
voorkomt
en
chronische
kreupelheid
kan
veroorzaken.
Wat is ED
De
term
"elleboogdysplasie"
(ED)
omvat
een
aantal
onderling
onafhankelijke
afwijkingen
die
alle
in
het
ellebooggewricht
optreden
en
vooral
voorkomen
bij
jonge
honden
van
grotere
rassen.
Deze
afwijkingen
veroorzaken
pijn
en
leiden
uiteindelijk
tot invaliderende osteoarthrose van het aangetaste gewricht.
Er zijn meerdere verschijnselen die onder de noemer ED vallen:
- LPA Los processus anconeus
een losgeraakt processus aconeus
- LPC Los processus coronoïdeus
een losgeraakt of afgebroken processus coronoïdeus
- OCD Osteochondrosis dissecans
een los stukje gewrichtskraakbeen afkomstig van de humerus
De losse stukjes bot of kraakbeen in het geval van LPA, LPC of OCD irriteren het gewricht en veroorzaken pijn,
gewrichtsontsteking en uiteindelijk osteoarthrose.
- EI Elleboog incongruentie
Elleboog
Incongruentie
(EI)
veroorzaakt
schuifkrachten
op
en
mogelijke
losraking
van
het
processus
anconeus
of
coronoïdeus,
met
als
gevolg
LPA
of
LPC.
EI
veroorzaakt
ook
te
zware
belasting
van
een
kleiner
draagvlak
van
het
gewricht,
waardoor het kraakbeen wordt aangetast met als gevolg pijnlijke gewrichtsontsteking en uiteindelijk osteoarthrose.
Een
hond
met
één
aangetaste
elleboog
zal
ergens
tussen
4
en
6
maanden
beginnen
te
kreupelen.
Als
beide
ellebogen
door
ED
zijn
aangetast,
dan
zullen
de
enige
indicaties
waarschijnlijk
een
korte
paslengte
en
een
tegenzin
om
te
rennen
en
te
spelen
zijn.
Bij
klinisch
onderzoek
kan
men
een
licht
gekraak
horen
of
voelen
als
het
gewricht
wordt
bewogen.
LPA,
OCD
en
EI
kunnen
zichtbaar
gemaakt
worden
op
drie
verschillende
radiologische
opnamerichtingen.
LPC
is
in
de
beginfase
moeilijk
te
zien
en
wordt
pas
duidelijker
zichtbaar
als
zich
tekenen
van
osteoarthrose
ontwikkelen.
Operatieve
verwijdering
van
irriterende
losse
fragmenten
(LPA,
LPC,
OCD)
of
operatief
vastzetten
van
het
LPA,
en
chirurgische
correctie
van
incongruentie
zijn
geïndiceerd
in
de
meeste
gevallen
van
milde
osteoarthrose.
Bij
ernstige
osteoarthrose
van
het
ellebooggewricht
is
de
prognose
voor
volledig
herstel
matig
tot
slecht.
Niet-operatieve
behandeling
van
osteoarthrose
omvat
verminderde
dagelijkse
inspanning,
beperking
van
lichaamsgewicht
en
medicatie
om
kraakbeengroei
te
bevorderen,
gewrichtsontsteking te remmen en pijn te verminderen.
De
verschillende
vormen
van
ED
zijn
enigszins
rasgebonden;
dat
wil
zeggen
dat
een
bepaalde
vorm
van
ED
meer
voorkomt
bij
een
bepaald
ras.
Bij
LPA
ontstaat
er
een
groot,
niet
vastgegroeid
of
verkeerd
vastgegroeid
botstuk
aan
de
bovenzijde
van
het
gewricht.
Dit
veroorzaakt
instabiliteit
waardoor
de
interactie
tussen
de
humerus
(opperarmbeen)
en
de
elleboog
verkeerd
gaat.
Met
name
de
Witte
Herder
en
zijn
gekleurde
broeder
de
Duitse
Herder
zijn
gevoelig
voor
deze
vorm
van
ED.
Bij
Rottweilers
en
Berner
Sennenhonden
ziet
men
vaker
LPC,
een
klein
stukje
bot
dat
los
zit
aan
de
binnenzijde
van
het
gewricht.
Bij
een
aantal
andere
rassen
waaronder
de
Labrador
Retriever
en
de
Golden
Retriever,
komen
we
vaak
een
mengbeeld
van
LPC
en
het
loslaten
van
een
stukje
kraakbeen
aan
de
binnenzijde
van
het
gewrichtsvlak
van
de
opperarm
(medial
condyle)
tegen;
dit
noemen
we
OCD.
Onder
incongruentie
van
het
gewricht
verstaan
we
het
hoogteverschil
tussen
de ellepijp en het spaakbeen.
Symptomen
Honden
met
ED
kunnen
op
jonge
leeftijd
kreupelheid
vertonen;
dit
hoeft
echter
niet.
Vooral
als
het
om
LPA,
of
een
beiderzijds
probleem
gaat
is
er
vaak
geen
sprake
van
kreupelheid.
Soms
wordt
deze
vorm
van
ED
pas
zichtbaar
op
een
leeftijd
van
vijf
tot
zeven
jaar,
soms
nooit.
Deze
kreupelheid
kan
tijdelijk
of
met
tussenpozen
zijn.
Springen
en
snelle
wendingen
kunnen
de
kreupelheid
tevoorschijn
brengen
en/of
verergeren.
Meestal
is
er
ook
een
bewegingsbeperking
en
een
lichte
zwelling
in
de
elleboog
aanwezig.
Die
zwelling
kan
worden
waargenomen
door
de
elleboog
aansluiting
te
betasten.
Om
ED
en
de
vorm
daarvan
vast
te
stellen,
is
röntgenologisch
onderzoek
nodig.
Op
de
foto’s
zijn
de
vormen
LPA
en
OCD
het
best
waarneembaar.
LPC
is
moeilijker
te
detecteren,
omdat
het
botfragmentje
zo
klein
is
dat
het
wegvalt
in
de
omliggende
botstructuren van het ellebooggewricht.
Behandeling
Zoals
altijd
geldt
dat
voorkomen
beter
is
dan
genezen.
Voorkom
een
te
grote
voedselopname
bij
de
jonge
hond.
Vermijd
toevoegingen
in
de
vorm
van
supplementen,
kalk,
mineralen,
vitaminen.
Bij
geconstateerde
ED
is
het
soms
noodzakelijk
om
operatief in te grijpen om de losse botdeeltjes te verwijderen. De medische behandeling houdt in:
-
het verminderen van te veel inspanningen en het voorkomen van oefeningen waarbij de hond veelvuldig op de
voorhand belandt. Zwemmen is een goed alternatief om de hond onbelaste beweging te geven.
-
het verminderen van overgewicht - vermageren – indien nodig. Het aan de schrale kant houden van de hond.
-
het voorkomen van te snelle groei door een aangepast dieet, vooral voedingssupplementen zijn uit den boze.
-
soms is het gebruik van pijnstillers nodig.
Honden zonder symptomen hebben geen behandeling nodig.
Tot slot:
Samenvatting Centennial Conference Dutch Kennel Club, 2 juli 2002.
Prof.
Dr.
H.A.W.
Hazewinkel.
Faculteit
der
Diergeneeskunde,
Vakgroep
Geneeskunde
van
Gezelschapsdieren,
Universiteit
Utrecht
HD
en
ED
zijn
beide
stoornissen
in
de
ontwikkeling
van
het
snelgroeiende
skelet,
die
samengaan
met
veel
lijden
voor
de
aangetaste
honden
en
hun
eigenaars.
In
risicorassen
treden
HD
en
ED
veelvuldiger
en
in
ernstiger
mate
op
bij
honden
die
worden
grootgebracht
op
voer
met
een
hoog
vitamine-
of
mineralengehalte,
op
voer
verrijkt
met
mineraal-
of
vitaminesupplementen,
of
wanneer
het
voedselaanbod
onbeperkt
is.
Anderzijds
kan
een
verlaagde
inname
van
calcium
(optimaal
is
0,8-1,0%
Ca/droge
stof)
en
beperkte
energieopname
het
optreden
van
HD
en
ED
onderdrukken.
De
wijze
van
vererving,
de
lage
erfelijkheidsgraad
en
de
grote
invloed
van
milieuomstandigheden
(vooral
dagelijkse
voeding)
op
het
optreden
van
HD
en
ED
in
genotypisch
aangetaste
dieren
kunnen
de
redenen
zijn
dat
fokdieren
waarvan
werd
aangenomen
dat
zij
vrij
waren
van
HD
en
ED
toch
lijders
onder
hun
nakomelingen
hebben.
DNA-testen
dienen
het
toekomstige
doel
voor
internationale
kennelclubs
en
rasverenigingen
te
zijn.
Nauwgezet
en
consequent
testen
van
fokdieren
en
hun
naaste
verwanten,
en
heldere
internationale
certificering
van
heup-
en
elleboogstatus
zijn
de
belangrijkste
punten
voor
de
hedendaagse
kynologie
om
verspreiding
van
de
genen
gerelateerd
aan
HD
en
ED
binnen
de
risicorassen,
en
daarmee
het
optreden van deze invaliderende stoornissen, tegen te gaan.
Elleboog van opzij gezien (ED Vrij)
Elleboog van voor gezien (ED Vrij)
This website was first launched in 1998 - If you have questions about the site or corrections, please mail the webmaster
© Pride Webdesign 2016
Tekst Ruut Tisltra